Ringkasan Tradisional | Mga Katangian ng mga Halaman at Hayop

Kontekstualisasi

Ang mga halaman at hayop ay mga buhay na nilalang na makikita sa araw-araw nating pamumuhay at may mahalagang papel sa ating kalikasan. Matatagpuan sila sa iba't ibang lugar—mula sa mga bakuran ng paaralan, sa luntiang palayan, hanggang sa mga makakapal na gubat at karagatan. Ang pag-unawa sa mga katangian ng mga organismong ito ay tumutulong upang mas mapahalagahan natin ang iba’t ibang anyo ng buhay sa ating paligid at ang kahalagahan ng bawat isa sa pagpapanatili ng balanse ng ating ekosistema.

Halimbawa, ang mga halaman ay may mga bahagi tulad ng ugat, tangkay, dahon, bulaklak, at prutas, na bawat isa ay may kanya-kanyang tungkulin para sa kanilang kaligtasan at pamumuhay. Sa kabilang dako naman, ang mga hayop ay binubuo ng ulo, katawan, at paa o saknong, kasama na rin ang mga mahahalagang internal na organo gaya ng puso at baga. Sa pamamagitan ng pag-alam sa mga katangiang ito, nagkakaroon tayo ng mas malalim na pagkilala sa mga pagkakaiba at pagkakatulad ng mga halaman at hayop, at naipapakita kung paano ang bawat isa ay natatanging kontribusyon sa kalikasan.

Untuk Diingat!

Pisikal na Katangian ng mga Halaman

Ang mga halaman ay binubuo ng iba't ibang bahagi na may kanya-kanyang mahalagang tungkulin. Ang mga ugat ay responsable sa pagsipsip ng tubig at mga sustansya mula sa lupa, at nagsisilbing pang-angkla ng halaman sa kanyang kinalalagyan. Minsan, umaabot ang mga ito nang malalim upang makasiguro na makuha ang mga kinakailangang sustansya.

Ang mga tangkay naman ay nagsisilbing suportang istruktura at daluyan para sa pagdaloy ng tubig, sustansya, at asukal mula sa mga ugat patungo sa mga dahon. Sa loob ng tangkay makikita ang mga tisyu na tinatawag na xylem at phloem na mahalaga sa proseso ng pagdadala ng mga ito.

Mahalaga rin ang mga dahon sa potosintesis, isang proseso kung saan ginagamit ng halaman ang liwanag ng araw upang gawing enerhiya ang carbon dioxide at tubig, na nagiging glucose at oxygen. Taglay ng mga dahon ang chlorophyll na siyang sumisipsip ng liwanag. Samantala, ang mga bulaklak at prutas ang nagsisilbing pangunahing bahagi sa reproduksyon ng halaman, kung saan nabubuo ang mga binhi matapos ang pollination at tinutulungan ng mga prutas na kumalat sa paligid.

• Sipsipin ng mga ugat ang tubig at sustansya mula sa lupa.

• Nagdadaloy sa tangkay ang mga sustansya at asukal.

• Isinasagawa ng mga dahon ang proseso ng potosintesis.

• Ang bulaklak at prutas ang nagbibigay-daan sa pag-aanak ng mga halaman.

Pisikal na Katangian ng mga Hayop

Ang mga hayop ay may iba't ibang bahagi ng katawan na ayon sa uri ay nagkakaiba, subalit karaniwan na kasama dito ang ulo, katawan, at mga paa o saknong. Ang ulo ay naglalaman ng mga organong pandamdamin tulad ng mata, tenga, at ilong, pati na rin ang utak na kumokontrol sa iba’t ibang gawain ng katawan.

Ang katawan naman ay tahanan ng maraming importanteng organo tulad ng puso, baga, at tiyan. Bawat organo ay may tiyak na tungkulin: ang puso ang nagpapatakbo ng sirkulasyon ng dugo, ang baga ang nagbibigay daan sa paghinga, at ang tiyan naman ang nagtatunaw ng pagkain.

Para sa paggalaw, ginagamit ng mga hayop ang kanilang mga paa o saknong—maaaring mga binti, braso, pakpak, o palikpik—upang makapaglakad, lumipad, o lumangoy. May ilan ding hayop na may proteksyong panlabas gaya ng balahibo, balahibo ng ibon, kaliskis, o makinis na balat na tumutulong sa regulasyon ng temperatura at proteksyon laban sa kapaligiran.

• Ang ulo ay naglalaman ng mga organong pandamdamin at utak.

• Mahalaga ang katawan dahil dito matatagpuan ang mga pangunahing organo.

• Ang mga paa o saknong ay ginagamit sa paggalaw.

• Ang panlabas na anyo tulad ng balahibo o kaliskis ay nagbibigay proteksyon at tumutulong sa regulasyon ng temperatura.

Mga Pagkakaiba sa Pagitan ng mga Halaman at Hayop

Isa sa mga pangunahing pagkakaiba ng mga halaman at hayop ay kung paano nila nakakamtan ang pagkain. Ang mga halaman ay gumagamit ng potosintesis upang makagawa ng sariling pagkain gamit ang sikat ng araw, carbon dioxide, at tubig. Ang prosesong ito ay nagaganap sa kanilang mga dahon na may taglay na chlorophyll.

Samantala, ang mga hayop ay hindi kayang gawin ang ganitong proseso kaya kailangan nilang kumain ng ibang organismo upang magkaroon ng enerhiya. Maaaring ito ay mga halaman, ibang hayop, o kombinasyon ng pareho depende sa kanilang uri at pangangailangan.

Dagdag pa rito, ang mga halaman ay karaniwang nakapirmi sa isang lugar habang ang mga hayop ay may kakayahang kumilos. Ang kakayahang ito ay nagbibigay-daan sa kanila na maghanap ng pagkain, maka-iwas sa mandaragit, at makahanap ng kapareha sa panahon ng reproduksyon, isang natatanging katangian ng mga hayop.

• Ang mga halaman ay gumagamit ng potosintesis para sa pagkain.

• Ang mga hayop ay umaasa sa pagkain mula sa ibang organismo.

• Ang mga halaman ay nakapirmi sa isang lugar.

• Ang mga hayop ay may kakayahang kumilos at maghanap ng pagkain.

Mga Pagkakatulad ng mga Halaman at Hayop

Sa kabila ng kanilang mga pagkakaiba, may mga mahahalagang katangian na parehong taglay ng mga halaman at hayop. Pareho silang mga buhay na nilalang na dumaraan sa mga yugto ng buhay—mula sa kapanganakan, paglaki, pag-aanak hanggang sa kamatayan. Ang mga yugto na ito ay mahalaga sa pagpapatuloy ng bawat uri.

Bukod dito, kabilang din sa kanilang pangangailangan ang tubig at mga sustansya. Ang mga halaman, sa pamamagitan ng kanilang mga ugat, ay sumisipsip ng tubig at sustansya, habang ang mga hayop naman ay nakakakuha nito mula sa pagkain at inumin.

Kailangan din ng tamang tirahan ang parehong grupo para sa kanilang paglaki at pag-unlad. Ang wastong kapaligiran ay nagbibigay ng mga kinakailangang kondisyon—tulad ng liwanag para sa mga halaman at pagkain para sa mga hayop—para masiguro ang kanilang kaligtasan at pag-usbong.

• Parehong dumaraan sa siklo ng buhay ang mga halaman at hayop.

• Nangangailangan sila ng tubig at sustansya upang mabuhay.

• Mahalaga ang tamang tirahan para sa kanilang paglago.

Istilah Kunci

• Photosynthesis: Proseso kung saan ginagamit ng halaman ang liwanag ng araw para gumawa ng sariling pagkain.

• Roots: Bahagi ng halaman na sumisipsip ng tubig at sustansya mula sa lupa.

• Stems: Istruktura ng halaman na nagsisilbing suporta at daluyan ng tubig at sustansya.

• Leaves: Bahagi ng halaman kung saan isinasagawa ang potosintesis.

• Flowers: Mga parte ng halaman na mahalaga sa reproduksyon.

• Fruits: Estruktura na nagpoprotekta at tumutulong sa pagkalat ng mga binhi.

• Sensory organs: Mga parte tulad ng mata, tenga, at ilong na nakakatulong sa mga hayop upang maramdaman ang kanilang kapaligiran.

• Mobility: Kakayahan ng mga hayop na kumilos mula sa isang lugar patungo sa iba.

• Life cycle: Ang sunud-sunod na yugto ng buhay ng isang nilalang mula kapanganakan hanggang kamatayan.

• Habitat: Tirahan na nagbibigay ng mga kinakailangan para sa kaligtasan ng isang organismo.

Kesimpulan Penting

Sa araling ito, tinalakay natin ang pisikal na katangian ng mga halaman at hayop at kung paano nagkakaiba at nagkakatulad ang mga ito. Natutunan natin na ang mga halaman ay may kahanga-hangang estruktura na kinabibilangan ng mga ugat, tangkay, dahon, bulaklak, at prutas na may kanya-kanyang tungkulin, habang ang mga hayop ay may mga bahagi tulad ng ulo, katawan, paa o saknong at mga internal na organo na mahalaga sa kanilang pamumuhay.

Pinagtuunan din natin ng pansin na ang mga halaman ay gumagawa ng kanilang sariling pagkain gamit ang potosintesis, samantalang ang mga hayop ay kinakailangang kumain ng iba pang organismo. Dagdag pa rito, habang nakatigil ang mga halaman sa iisang lugar, may kakayahan ang mga hayop na kumilos, maghanap ng pagkain, at maghanap ng kapareha para sa reproduksyon.

Sa huli, parehong mahalaga ang mga halaman at hayop sa ating ekosistema dahil sa kanilang pagdaan sa siklo ng buhay at pangangailangan sa tubig, sustansya, at angkop na tirahan. Ang mga kaalamang ito ay mahalaga upang mapahalagahan natin ang biodiversity at balanse ng ating kalikasan.

Tips Belajar

• Gawing regular ang pagrerebyu sa mga pisikal na katangian ng mga halaman at hayop; gumawa ng mga tala o guhit para mas madaling tandaan.

• Obserbahan at paghambingin ang iba't ibang uri ng halaman at hayop sa inyong kapaligiran at tuklasin ang kanilang mga bahagi at tungkulin na tinalakay sa klase.

• Gumamit din ng mga karagdagang sanggunian tulad ng mga libro, edukasyonal na video, at pagbisita sa mga hardin botanika o zoo para mas mapalalim ang iyong kaalaman sa paksa.